11 SHTATOR 2023
PËRSHËNDETJA E IMZOT ANGELO MASSAFRA-s
Përshëndes të gjithë ju që pranuat ftesën time për të marrë pjesë në Asamblenë tonë dioqezane në fillim të këtij viti baritor, duke ju uruar që të kaloni qysh në fillim një kohë vëllazërimi, që të jetë edhe frytdhënëse, duke na sjellë dobi neve personalisht dhe rrjedhimisht krejt Arqidioqezës.
Mendoj se është e qartë logjika që na udhëhoqi në zgjedhjen e temës së Sinodit që do të na mbajë të angazhuar në pjesën e dytë të takimit; ndoshta tema e pjesës së parë, ajo që i kushtohet “familjes”, meriton një fjalë më tepër.
Vitet e fundit i është dhënë shumë hapësirë formave të veprimtarisë baritore të natyrës sektoriale, siç është baritorja e rinisë, të cilës i janë kushtuar një sasi e madhe burimesh dhe energjish. Megjithatë, ajo mbetet një veprimtari sektoriale, e cila, sado e drejtë dhe e detyrueshme, e ka të vështirë të jetë “sinergjike”, sepse ndërthuret pak me fusha të tjera të jetës kishtare.
Tani, pikërisht shtytja për sinergji që na jepet nga tema e sinodit na shtyn ta rishikojmë qasjen tonë, duke i dhënë hapësirë më të madhe asaj që na lejon të kryejmë një baritore më organike dhe të integruar. Ja, pra, tema e familjes, si një fushë në të cilin mund të gjendet çdo grupmoshë dhe çdo situatë jetike në të cilën mund të kumtohet Ungjilli i Jezu Krishtit.
Në fakt, në familje gjejmë çdo lloj qasjeje katekistike dhe liturgjike (p.sh. pagëzimi dhe sakramente të tjera të fillimit të jetës së krishterë, ashtu si edhe përgatitja për martesë); ekziston edhe mundësia e kryerjes së veprave të mëshirës (p.sh. baritorja e shëndetit me të moshuarit dhe të sëmurët). Në familje lindin dhe zhvillohen thirrjet për jetën martesore, të kushtuar dhe meshtarake (një baritore e mirëfilltë thirrore nuk mund ta shpërfillë kontributin e familjes dhe përfshirjen e çdo anëtari të familjes); për të mos folur për faktin se sot çdo zgjedhje jete rrezikon të mos konsiderohet më si thirrje e Hyjit!
Pra, tema e familjes na ofron mundësinë që t’i rishikojmë sistemet tona baritore sipas një logjike të re, atë që na ofron Sinodi dhe që ne nuk mund dhe nuk duhet ta neglizhojmë.
Natyrisht, kjo nuk ka të bëjë vetëm me famullitarët në bazë të mbarështimit të tyre, por me krejt bashkësinë kishtare në të gjithë gjymtyrët e saj. Ati i Shenjtë nuk pushon kurrë duke na kujtuar detyrën që të punojmë së bashku, duke kapërcyer kufizimet e vendosura nga shekuj klerikalizmi. Sigurisht që respektimi i roleve është i shenjtë, por të punojmë së bashku është një DETYRË.
Sot do të flasim për itineraret katekumenale për familjen (dhe gjej rastin të falënderoj Dom Jetmirin dhe Motër Ritën [për kursin e bërë dy vjet më parë] dhe për punën e tyre përgatitore dhe për atë që do të na ofrojnë), por ky është vetëm hapi i parë, sepse të gjithë duhet të ndihen të përfshirë në këtë interes të ri, që duhet të zhvillohet në Dioqezë lidhur me këtë temë. Çdo laik, rregulltar dhe rregulltare, si dhe çdo prift do të duhet ta pyesë veten se si ta zhvillojë këtë qasje të re baritore. Bashkësitë famullitare, duke filluar nga këshillat baritore, do të duhet të mblidhen për ta lidhur përmbajtjen e baritores familjare me situatën konkrete të bashkësive përkatëse.
Duke thënë këtë, mendja më shkon te Sinodi. Nuk duhet ta humbasim prej syve këtë ngjarje të madhe kishtare. Përgjigjja ndaj një pyetësori nuk na liron nga përkushtimi për të vazhduar ndjekjen e punës së Sinodit, duke pranuar zgjedhjet dhe parimet e tij frymëzuese: bëhet fjalë për “sentire cum Ecclesia”-n tonë, të qenit tonë pjesë e gjallë dhe aktive e Kishës universale.
Të mos bëjmë të njëjtin gabim si ata që në rrjetet sociale bëhen të ashtuquajturit “luanë të tastierës”, që të shqyejnë me fjalë duke u ankuar për gjithçka dhe për këdo, por duke u fshehur pas ekranit të kompjuterit apo të celularit pa treguar fytyrën e tyre të vërtetë. Secili prej nesh është thirrur të përfshihet personalisht dhe të japë ndihmën dhe kontributin e vet për të mirën e Kishës.
“Duhet të vëmë në zbatim dhe në lëvizje proceset për një ndryshim të vërtetë sinodal”.
Nga kjo varet dëshmia jonë e krishterë: na e kujton këtë gjë tema e zgjedhur për pjesën e dytë të takimit tonë, për të cilën falënderoj Atë Bernardin për gatishmërinë e tij për të qenë i pranishëm mes nesh dhe për të na ndihmuar me kontributin e tij.
U uroj të gjithëve sërish një ditë të mbarë vëllazërimi, studimi dhe rritjeje kishtare.
PREZANTIMI I Dom Jetmir Nikolli dhe Moter Rita Ndoci
ITINERARE KATEKUMENALE PËR JETËN MARTESORE
Të gjitha itineraret drejt një martese të krishterë mund të kuptohen dhe të kenë kuptim vetëm nëse jeta bashkëshortore konsiderohet në vazhdimësi me jetën e krishterë që fillon me Pagëzimin. Në ditët tona shohim gjithnjë e më të shpeshta situata konkrete falimentimi, anullimi, divorci, zhgënjim në martesat e kremtuara në kishë. Këto dështime sjellin me vete vuajtje të mëdha dhe lejnë plagë të thella te njerëzit. Ata mbeten të zhgënjyer, të hidhëruar dhe, në rastet më të dhimbshme, madje përfundojnë duke mos besuar më në thirrjen e dashurisë, të gdhendur nga vetë Zoti në zemrën e qenies njerëzore (Papa Françesku).
Ne opratorët baritorë nuk mund të mos i njohim gabimet në formim dhe të kërkojmë së bashku mënyra dhe mjete për ta shndërruar katekzën paramartesore nga detyrimi në mundësi për të rimarrë rrugë e shtigje për një formim të mirëfilltë që shohin në familjet e reja qelizat jetike të një shoqërie të krishterë më të përshtatshme për dialogun me botën sot.
Ky dokument specifikon idetë dhe është tregues i përgjithshëm për t’u zbatuar dhe modifikuar si në kontekste individuale ashtu edhe në atë shoqëror e kulturor. Jepet ideja që vendos në fokus një formim të rinovuar të krishterë që karakterizohet nga:
1. Transversaliteti: kujdesi baritor i fëmijëve, të rinjve dhe martesës në sinergji
2. Vazhdimësia: jo personazh episodik, por formacion thuajse i përhershëm
3. Sinodaliteti: të gjithë anëtarët e bashkësisë kishtare duhet të ndihen të përfshirë
4. Perspektiva thirrore: realizimi i çdo të krishteri, sipas moshës, Biri i Zotit/Dashuri që jeton në thellësitë e secilit (Mbretëria e Zotit është BRENDA jush). Domethënë, i thirrur për të jetuar Dashurinë në harmoni me zhvillimin fizik, psikik, social dhe shpirtëror të secilit.
SHMANGNI BRAKTISJEN BARITORE: periudha në të cilat i krishteri, pas Pagëzimit, Kungimit, Krezmimit, ndihet i lënë vetëm, në mëshirën e një uniteti që nuk e njeh, me rrezikun serioz, jo vetëm që të mos rritet në besim, por edhe ta humbasë atë.
Për fat të mirë për të gjithë ne, jeta e çdo qenieje njerëzore karakterizohet nga nevoja e papërmbajtshme për të qenë të dashur dhe gjithashtu për të dhënë dashuri; Prandaj ne mund të punojmë në thellësi të zemrave tona me sigurinë se Zoti/Dashuria jonë është aleati dhe garantuesi më i fuqishëm i punës sonë baritore.
Prandaj, kjo thirrje njerëzore për dashuri e bën të nevojshme përpunimin ose rimendimin e një itinerari të përgatitjes për martesë. Kjo padyshim duhet të bëhet, duke marrë parasysh mundësitë dhe kufijtë e përcaktuar nga vetë konteksti gjeografik, kulturor dhe baritor i dikujt, duke marrë frymëzim nga këto orientime në një mënyrë fleksibël dhe krijuese.
Gjatë zhvillimit të këtij itinerari, na sugjerojnë nga Dikasteri se duhet të keni parasysh disa kërkesa:
të zgjasë për një kohë të mjaftueshme për t’u lejuar çifteve një reflektim dhe maturim të vërtetë;
‒ që, duke u nisur nga përvoja konkrete e dashurisë njerëzore, të vihet në qendër të përgatitjes për martesën besimi dhe takimi me Krishtin;
‒ të ndahet në etapa, e shenjuar – aty ku është e mundur dhe e përshtatshme – me rite kalimi që do të kremtohen brenda bashkësisë;
‒ që të përfshijë të gjitha këto elemente (pa përjashtuar asnjërën): formim, reflektim, diskutim, dialog, liturgji, bashkësi, lutje, festë.
Do të jetë e përshtatshme, pasi të ketë përpunuar itinerarin e katekumenatit të martesës, që dioqeza ta paraqesë atë në një periudhë eksperimentimi dhe testimi nëpërmjet një “projekti pilot”, që do të fillojë fillimisht në të gjitha ose vetëm në disa famulli (në varësi mbi realitetin baritor). Pas këtij eksperimenti të parë, do të jetë e nevojshme të mblidhen mendimet dhe vlerësimet e punonjësve baritorë dhe çifteve pjesëmarrëse, të reflektohen së bashku për pikat e forta dhe të dobëta të gjetura dhe të vazhdohet në përputhje me rrethanat dhe me rregullimet e nevojshme.
Përballë shumëllojshmërisë së situatave personale, dioqeza mund të parashikonte një formë të përbashkët të itinerarit katekumenal, duke vlerësuar më pas mënyrën e personalizimit të itinerarit sipas çifteve. Krijimtaria baritore do të jetë thelbësore, si dhe fleksibiliteti ndaj situatës konkrete të çifteve të ndryshme: praktika fetare, motivimet sociale dhe ekonomike, mosha, bashkëjetesa, prania e fëmijëve dhe faktorë të tjerë që lidhen me vendimin për martesë.
Katekumenati i martesës nuk është një përgatitje për një “provim për të kaluar”, por për “një jetë për të jetuar”.
“Toni” i përgjithshëm për t’u përdorur, në këtë udhëtim katekumenal, duhet të shkojë përtej “apelit moralist” e përkundrazi, të jetë propozues, bindës, inkurajues dhe i orientuar drejt së mirës dhe së bukurës që mund të jetohet në martesë.
Çiftet e fejuara pothuajse do të duhet të “kapen për dore” në këtë udhëtim nga një ekip i personave shoqërues që udhëheq ecjen mund të formohet nga disa çifte të martuara të mbështetur nga një prift dhe nga ekspertë të tjerë të kujdesit baritor familjar, si dhe nga besimtarë dhe ndoshta edhe të ndarë, të cilët i kanë qëndruar besnikë sakramentit, që mund të ofrojnë dëshminë dhe përvojën e tyre thirrore në një mënyrë gjithmonë e më konstruktive, duke ndihmuar kështu në shfaqjen e fytyrës së një Kishe mikpritëse, të zhytur plotësisht në realitet dhe që vihet përkrah të gjithëve.
Fazat dhe etapat
Në një këndvështrim afatgjatë baritor, do të ishte mirë që itinerarit aktual katekumenal t’i paraprihej nga një fazë parakatekumenale: kjo do të përkonte në praktikë me periudhën e gjatë të “përgatitjes së largët” për martesën, e cila fillon në fëmijëri.
A. Faza parakatekumenale: përgatitja në distancë ‒
– Kujdesi baritor ndaj fëmijëve
– Baritorja e rinisë
B. Faza e ndërmjetme (disa javë): koha për të mirëpritur kandidatët
‒ Riti i hyrjes në katekumenat (në fund të fazës së pritjes)
C. Faza katekumenale
1. Etapa e parë: përgatitja e ardhshme (rreth një vit)
– Riti i fejesës (në fund të përgatitjes tjetër)
– Tërheqje e shkurtër hyrëse për përgatitje të menjëhershme
2. Etapa e dytë: përgatitja e menjëhershme (disa muaj)
– Tërheqje e shkurtër në përgatitje për dasmën (disa ditë nga festa)
3. Etapa e tretë: vitet e para të jetës martesore (2-3 vjet)
Përvoja baritore në pjesën më të madhe të botës tani tregon praninë e vazhdueshme dhe të përhapur të “kërkesave të reja” për përgatitjen e martesës sakramentale nga çifte që tashmë jetojnë së bashku, kanë festuar një martesë civile dhe kanë fëmijë. Pyetje të tilla nuk mund të shmangen më nga Kisha; kërkojnë forma të personalizuara shoqërimi, ose në grupe të vogla, të orientuara drejt maturimit personal dhe çift drejt martesës së krishterë, nëpërmjet rizbulimit të besimit duke nisur që nga Pagëzimi.
A. Faza parakatekumenale: përgatitja në distancë
Përgatitja në distancë i paraprin itinerarit të vërtetë katekumenal. Ai synon që nga fëmijëria të “përgatisë terrenin” mbi të cilin mund të shartohen farat e thirrjes në jetën bashkëshortore.
“Toka” përgatitet mirë nëse fëmijëve u rrënjos vlerësimi për çdo vlerë autentike njerëzore, nëse kultivohet vlerësimi për veten dhe për të tjerët, nëse mësohet vetëkontrolli edhe në gjëra të vogla, përdorimi i drejtë i prirjeve, respekti për njerëzit të seksit të kundërt dhe dinjitetit të çdo njeriu në përgjithësi.
Si faza e fëmijërisë, ashtu edhe ajo e adoleshencës dhe rinisë së hershme, janë pjesë e një rruge të vetme edukuese, pa zgjidhje vazhdimësie, e cila bazohet në dy të vërteta themelore; “E para është që njeriu është thirrur të jetojë në të vërtetën dhe dashurinë; e dyta është që çdo njeri vetërealizohet përmes dhurimit të sinqertë të vetvetes” në një thirrje.
Kujt i takon kjo detyrë
Përpunimi i një itinerari i përgatitjes për martesë i tipit katekumenal dhe shoqërimi konkret i çifteve përgjatë kësaj rruge është një detyrë që i takon të gjithë bashkësisë kishtare, në një ecje të përbashkët mes priftërinjve, bashkëshortëve të krishterë, rregulltarëve dhe punëtorëve baritorë, të cilët duhet të bashkëpunojnë midis tyre dhe në marrëveshje me ipeshkvin e tyre. […] Prandaj e gjithë Kisha, si Trupi i Krishtit, e merr mbi vete dhe ndien nevojën për t’u vënë në shërbim të familjeve të ardhshme. (6)
Bindja nga e cila duhet nisur: […] martesa nuk është një pikë mbërritjeje: është një thirrje, është një ecje shenjtërie që përfshin gjithë jetën e personave. […] Sakramenti i Urdhrit, kushtimi rregulltar dhe sakramenti i martesës meritojnë të njëjtin kujdes, pasi Zoti i thërret me të njëjtin intesitet dhe me të njëjtën dashuri burrat dhe gratë në një thirrje a në një tjetër. (7)
Ata që janë përgjegjës për veprimin baritor – famullitarët, rregulltarët, ipeshkvinjtë – kryejnë një detyrë të rëndësishme gjallërimi dhe koordinimi. Priftërinjtë dhe famullitarët […] kanë përgjegjësinë e madhe për të mirëpritur, inkurajuar dhe mirëdrejtuar çiftet. […] Krahas priftërinjve dhe rregulltarëve, një rol parësor duhet të luajnë çiftet e martuara. […] Në sajë të përvojës së tyre specifike, do të jenë në gjendje t’i japin konkretizim rrugëve të shoqërimit, para martesës dhe gjatë martesës, duke ndërhyrë si dëshmitarë dhe shoqërues të çifteve në lidhje me shumë nga aspektet e jetës së tyre martesore. (9)
Për një baritore të përtërirë të jetës bashkëshortore
Rruga e përtëritjes mund të tregohet duke u nisur nga tre “shënime” specifike: tërthortësia, sinodaliteti dhe vazhdimësia. (11)
“Tërthortësi” do të thotë që kujdesi baritor i jetës bashkëshortore nuk kufizohet në zonën e kufizuar të “takimeve për çiftet e fejuara”, por “kalon” nëpër shumë zona të tjera baritore dhe mbahet gjithmonë parasysh në to. (12)
“Sinodaliteti” përcakton modus vivendi et operandi specifike të Kishës. Kisha është bashkësi dhe realizon konkretisht të qenit e saj bashkësi në ecjen së bashku, në koordinimin e të gjitha zonave baritore dhe në pjesëmarrjen aktive të të gjithë anëtarëve të saj në misionin e saj ungjillëzues.22 Në këtë stil sinodal duhet jetuar edhe kujdesi baritor i jetës bashkëshortore, që duhet të “pajtohet” bashkërisht nga të gjithë në Kishë. (13)
“Vazhdimësia” i referohet karakterit jo “episodik” por “të zgjatur në kohë” – mund të thuhet edhe “i përhershëm” – i kujdesit baritor të jetës bashkëshortore. (14)
Nën dritën e asaj që sapo u tha, është i nevojshëm një rimendim serioz i mënyrës në të cilën Kisha shoqëron rritjen njerëzore dhe shpirtërore të njerëzve. (15)
Etapa e parë: përgatitja e afërt
Katekumenati bashkëshortor në këtë etapë do të marrë karakterin e një itenerari të vërtetë besimi, gjatë të cilit mesazhi i krishterë do të rizbulohet dhe ripropozohet në risinë dhe freskinë e vet të përhershme. Së bashku me ripropozimin e një katekeze të fillimit të krishterë në besim, do të vazhdohet me rishikimin e sakramenteve të fillimit të krishterë – Pagëzimi, Konfirmimi dhe Eukaristia – dhe sakramenti i Pajtimit. Si pikë referimi e vazhdueshme për çiftet do të jenë Shkrimet e Shenjta […] që përmbajnë tekste dhe simbole bazike për sakramentin e martesës. […] Në këtë fazë, nuk duhet lënë pas dore përgatitja për misionin specifik të bashkëshortëve, pasi martesa është një sakrament për misionin. (49)
Çiftet do të ndihmohen për t’u afruar me jetën kishtare dhe për të marrë pjesë në të […] derisa çdo çift të ndihmohet të ndihet pjesë në fusha të ndryshme të jetës bashkësiore. […] Të jetë thelbësore që në këtë etapë të përgatitet një itinerar reflektimi për të mirat e martesës, derisa brezat e rinj të bashkëshortëve të ndërgjegjësohen më shumë për sakramentin, duke ditur shënimet thelbësore që e bëjnë të tillë. (50-51)
Do të jetë e rëndësishme në këtë fazë të thellohet gjithçka që lidhet me marrëdhënien në çift dhe dinamikën ndërpersonale që ajo sjell, me “rregullat” e veta, ligjet e rritjes, elementët që e forcojnë dhe ato që e dobësojnë. […] Ka “të vërteta” të personit njerëzor, ashtu si dhe “të vërteta” specifike të të qenit burrë dhe grua, që duhen mirëpritur dhe pranuar, pasi çkado shkon kundër këtyre “të vërtetave” dhe i shkel, edhe brenda martesës, krijon parehati dhe vuajtje. (52)
Ka edhe shumë aspekte të tjera që lidhen me realitetin njerëzor të personit dhe çiftit që duhen thelluar në mënyrën e duhur: dinamikat njerëzore të seksualitetit bashkëshortor, konceptimi i drejtë i atësisë-mëmësisë përgjegjshmërisht, edukimi i fëmijëve. […] Në këtë fazë, do të jetë e çmuar vlerësimi i rritjes së përvojës së bashkëshortëve që tashmë kanë disa vite martesë pas krahëve. (53)
Zbulimi i ndonjë mangësie personale, megjithatë, nuk duhet domosdoshmërisht të zgjidhet me braktisjen e zgjedhjes së jetës martesore, por mund të jetë stimuli për të filluar një proces më serioz rritjeje që përgatit për të arritur një kusht të mjaftueshëm lirie të brendshëm dhe pjekuri psikologjike për të përqafuar me gëzim dhe qetësi jetën bashkëshortore. Objektivi specifik i kësaj etape është të finalizojë shoshitjen e çdo çifti rreth thirrjes së tyre në martesë. (54-55)
Nuk duhet të hiqet dorë kurrë nga së propozuari me gjithë bukurinë dhe madhështinë e vet, planit hyjnor për dashurinë njerëzore dhe martesën. […] Në lidhje me këtë, Kishës nuk duhet t’i mungojë kurrë guximi që të propozojë virtytin e çmuar të dëlirësisë . […] Dëlirësia të paraqitet si një “aleate autentike e dashurisë”, jo si mohim i saj. (56-57)
Në këtë kohë formimi dhe fillimi, është e nevojshme që transmetimi i përmbajtjeve teorike të shoqërohet me propozimin e një ecjeje shpirtërore që përfshin përvoja lutjeje (personale, bashkësiore dhe në çift), kremtimin e sakramenteve, tërheqje shpirtërore, momente adhurimi eukaristik, përvoja misionare, aktivitete bamirësie (në varësi të kontekstit baritor). (58)
Në fund të kësaj etape dhe si shenjë e hyrjes në fazën tjetër të përgatitjes së menjëhershme, mund të bëhet riti i fejesës. […] Në këtë rit Kisha “u dorëzon” çifteve misionin e fejesës, që konsiston në shoshitjen. Duke ritualizuar këtë moment, çiftet ndërgjegjësohen më shumë për faktin se në muajt në vijim thirren të arrijnë një siguri të brendshme për vendimin për t’u martuar dhe për personin me të cilin do të martohen. (59-60)
Etapa e dytë: përgatitja e menjëhershme
Në muajt para kremtimit të martesës, bëhet përgatitja e menjëhershme për dasmën.Fillimi i kësaj etape të re mund të shenjohet nga një tërheqje e shkurtër shpirtërore dhe me dorëzimin e një objekti simbolik, për shembull një lutje që çiftet do ta lusin së bashku kur të takohen. (64)
Do të jetë me vend të rikujtojmë përmbajtjen kryesore të ecjes përgatitore të përshkuar deri më tani. […] Në të njëjtën kohë, do të rikujtohen aspektet doktrinore, morale dhe shpirtërore të martesës. […] Për rrethana të ndryshme, në fakt, ka mundësi që disa çifte të përfshihen vetëm tani në itinerarin katekumenal dhe përgatitja e menjëhershme të përbëjë për ta të vetmen mundësi konkrete që të marrin një minimum formimi në funksion të kremtimit të sakramentit të martesës. (65)
Do të jetë e dobishme, kësisoj, të riformulohet shpallja kerygmatike e shëlbimit të Krishtit, që na shpëton nga realiteti i mëkatit, që gjithmonë i kanoset jetës së njeriut. Bashkëshortët nuk duhet të harrojnë kurrë se mëkati është, në fund të fundit, kërcënimi i vërtetë i dashurisë së tyre […] është largimi nga Hyji, i cili nxit në zemrën e njeriut një spirale mbylljeje dhe egoizmi që pengon dashurinë e vërtetë (67)
Duke iu afruar ditës së dasmës, do të jetë mirë që çiftet të ndërgjegjësohen se nuk janë spektatorë, por, në emër të Krishtit, shërbëtorë të kremtimit të martesës së tyre. (68)
Disa ditë para martesës do të jetë shumë e dobishme një tërheqje shpirtëror një/dy ditëshe. Edhe pse kjo mund të duket joreale, duke pasur parasysh angazhimet e shumta për shkak të organizimit të dasmës, megjithatë aty ku është realizuar ka treguar përfitime të mëdha. […] Në këtë kuptim, një tërheqje e shkurtër në afërsi të dasmës mund të ndihmojë për t’u ripërqendruar në çka është thelbësore, për të shkëputur shikimin nga gjërat dytësore dhe për ta rikthyer drejt Zotit, i cili vjen për të takuar bashkëshortët dhe për të përmbushur thirrjen kah e cila i ka thirrur. (70)
Me afrimin e dasmës […] ka rëndësi të madhe kremtimi i sakramentit të Pajtimit. Përvoja tregon se marrja e faljes nga Zoti – nëse është rasti, edhe përmes një rrëfimi më të thelluar të jetës së kaluar – i disponon bashkëshortët më mirë se çdo gjë tjetër që të pranojnë hirin që Zoti ka ruajtur për ta në sakramentin e martesës, pasi largon ndjenjat e fajit të thellë që “zvarriten” nga e kaluara, jep paqen e brendshme, e drejton shpirtin drejt hirit dhe mëshirës së Zotit dhe drejt gjithçkaje që ka vërtet rëndësi. (71)
Etapa e tretë: shoqërimi në vitet e para të martesës
Itinerari katekumenal nuk përfundon me kremtimin e martesës. […] Duhet sensibilizuar çifti që po martohet për faktin se kremtimi i martesës është fillimi i një ecjeje dhe se çifti përbën përherë një “projekt të hapur”, jo një “punë të përfunduar”. (74-75)
Për të realizuar të gjitha këto, çifteve do t’u propozohet vazhdimi i itinerarit katekumenal, me takime periodike – mundësisht mujore ose në intervale të tjera, sipas gjykimit të ekipit shoqërues dhe sipas mundësive të çifteve – dhe momente të tjera, qofshin bashkësiore a në çifti. (76)
Është koha e duhur për një “mistagogji martesore” të vërtetë. […] Ky stil i katekezës mistagogjike mund të zbatohet për martesën. Duke rimarrë momentet e ndryshme të ritit të së martesës, mund të thellohet kuptimi i tyre i pasur simbolik dhe shpirtëror dhe pasojat konkrete në jetën bashkëshortore: pëlqimi i shkëmbyer bekimi i shenjave që kujtojnë martesën, për shembull unazat, bekimi solemn i bashkëshortëve, kujtimi i bashkëshortëve në zemrën e lutjes eukaristike. (77)
Që në fillimet e jetës martesore, është e rëndësishme që të merret ndihmë konkrete për të jetuar qetësisht marrëdhëniet ndërpersonale. Ka shumë gjëra të reja për të mësuar: të pranohet diversiteti i tjetrit që shfaqet menjëherë; të mos kihen pritshmëri jorealiste për jetën në çift dhe të konsiderohet si një ecje rritjeje; të menaxhohen konfliktet që lindin në mënyrë të pashmangshme; […] të dialogohet për të kërkuar një ekuilibër midis nevojave personale dhe atyre të çiftit dhe familjes; të fitohen zakone të shëndetshme të përditshme; […] të fillohet kultivimi i përshpirtërisë martesore të përbashkët. (78)
Është thelbësore ndriçimi i çifteve për temën delikate të seksualitetit gjatë martesës dhe për temat që lidhen me të, pra, transmetimin e jetës dhe rregullimin e lindjeve, dhe për çështje të tjera morale dhe bioetike. (79)
Është e nevojshme, në takimet që do t’u propozohen, këmbëngulja në shenjtërinë e lidhjes bashkëshortore dhe, siç tregon përvoja, në faktin se të mirat – shpirtërore, psikologjike dhe materiale – që rrjedhin nga ruajtja e bashkimit, janë gjithmonë me përfitim më të lartë ndaj atyre që dikush shpreson të marrë nga një ndarje e mundshme. […] Është e rëndësishme të ritheksohet se ndihma që do të ofrohet duhet të përfshijë shoqërimin shpirtëror, rrugëtimet praktike, strategjitë që rrjedhin nga përvoja dhe orientimet psikologjike. (81)
Është thelbësore që të fokusohet rrugëtimi i çiftit në takimin me Krishtin. […] Nga Eukaristia, në fakt, bashkëshortët marrin hirin për të kapërcyer mbylljet në vetvete dhe egoizmin e tyre. Në sakramentin e Pajtimit ata përjetojnë pasurinë e pafundme të mëshirës së Hyjit, që në Birin e Tij na fal gjithmonë (82)
Me zhvillimin e identitetit bashkëshortor, rritet ndjenja e misionit, që buron nga sakramenti. Prandaj, në këtë moment, duke qenë se itinerari katekumenal për jetën bashkëshortore ka marrë fund, është e përshtatshme të ftohen çiftet që të bëhen pjesë e kujdesit e zakonshëm baritor të familjes në famullitë e tyre ose në realitete të tjera kishtare me të cilat kanë krijuar disa lidhje. (84)
Shoqërimi i çifteve “në krizë”
Në historinë e çdo martese mund të ketë momente kur bashkimi bashkëshortor zbehet dhe bashkëshortët e gjejnë veten duke përjetuar periudha, ndonjëherë edhe të gjata, vuajtjesh, lodhjesh e keqkuptimesh, duke kaluar “krizë” të vërtetë martesore. Ato janë pjesë e historisë së familjeve: janë faza të cilat, nëse kapërcehen, mund të ndihmojnë çiftin të jetë i lumtur “në një mënyrë të re, duke nisur nga mundësitë që hap një etapë e re”, duke bërë edhe më të maturuar “verën e bashkimit”. (87)
Meqenëse përvoja tregon se “në situata të vështira ose kritike shumica [e njerëzve] nuk i drejtohen shoqërimit baritor, sepse nuk e ndiejnë mirëkuptues, të afërt, realist, të mishëruar”, është e përshtatshme që – përveç bariut – të jenë bashkëshortët, veçanërisht ata që kanë përjetuar dhe kapërcyer një krizë, të bëhen “shoqërues” për çiftet në vështirësi apo tashmë të ndarë. (88)
Janë të zakonshme krizat, që ndodhin në të gjitha martesat, të cilat shenjojnë disa etapa të jetës familjare (ardhja e fëmijës së parë, edukimi i fëmijëve, “foleja bosh”, pleqëria e prindërve); por ka edhe kriza personale, të lidhura me vështirësitë ekonomike, të punës, emocionale, sociale, shpirtërore, ose me rrethana dhe ngjarje traumatike dhe të papritura. Në të gjitha këto raste, “arti i mundimshëm i pajtimit, që kërkon mbështetjen e hirit, ka nevojë për bashkëpunimin bujar të të afërmve dhe miqve, e ndonjëherë edhe të një ndihme të jashtme dhe profesionale”. Bëhet fjalë për garantimin e një shoqërimi jo vetëm psikologjik, por edhe shpirtëror, për rikuperimin, me rrugë mistagogjike të personalizuar graduale dhe me sakramentet, kuptimin e thellë të lidhjes dhe ndërgjegjësimin e pranisë së Krishtit mes bashkëshortëve. (90)
Të gjitha takimet të zhvillohen gjithmonë në një atmosferë lutjeje, pasi është një ecje shpirtërore dhe jo një seancë “terapie në çift” e tipit thjesht psikologjik. […] Krizat, në fund të fundit, nuk janë “anomali”, por ngjarje “normale” në jetën martesore. Edhe krizat për shkak të brishtësisë dhe mëkateve personale. Edhe ato mund të bëhen “vuajtjet e Krishtit”, të pranishme mes bashkëshortëve, që plagoset nga mëkatet e tyre dhe vuan me ta, duke hyrë me ta në lavdinë e vet (krh. Lk 24,26) të një marrëdhënieje të shëruar e të “shëlbuar”. (Pajtimi, Eukaristia, Formim dhe takime edhe pas kapercimit të krizës). (91)
Modeli i propozuar deri tani është vetëm një shembull. […] Çdo kishë lokale, pra, mund të përpunojë rrugëtimin e saj, me metodat e veta të zhvillimit ose të frymëzuara nga “modele të tjera biblike”, në lidhje me çka u propozua këtu. (92).
Pavarësisht mbështetjes që Kisha mund t’u ofrojë çifteve në krizë, sidoqoftë ka situata në të cilat ndarja është e pashmangshme. “Ndonjëherë mund të bëhet edhe moralisht e nevojshme, kur pikërisht bëhet fjalë për të shpëtuar bashkëshortin më të dobët, apo fëmijët e vegjël, nga plagët më serioze të shkaktuara nga arroganca dhe dhuna, nga poshtërimet dhe shfrytëzimi, nga ftohja e marrëdhënies dhe indiferenca”. (93)
Në të njëjtën kohë, “të divorcuarit, por jo të rimartuarit, të cilët shpesh janë dëshmitarë të besnikërisë martesore, duhet të inkurajohen të gjejnë në Eukaristi ushqimin që i mban në gjendjen e tyre. (94)
NJE PROPOZIM KONKRET:
Propozimi konkret per Dioqezën tonë lidhet me fazën e ndërmjetme dhe me fazën katekumenale:
Në fazën e ndërmjetme aktorët kryesorë janë famullitë me ekipin formues dhe me organizimin e tyre ndërsa në fazën katekumenale propozojmë një project pilot të bazuar në katër kërkesat e Dikasterit:
- të zgjasë për një kohë të mjaftueshme për t’u lejuar çifteve një reflektim dhe maturim të vërtetë;
- që, duke u nisur nga përvoja konkrete e dashurisë njerëzore, të vihet në qendër të përgatitjes për martesën besimi dhe takimi me Krishtin;
- të ndahet në etapa, e shenjuar – aty ku është e mundur dhe e përshtatshme – me rite kalimi që do të kremtohen brenda bashkësisë;
- që të përfshijë të gjitha këto elemente (pa përjashtuar asnjërën): formim, reflektim, diskutim, dialog, liturgji, bashkësi, lutje, festë.
PROJEKT PROPOZIM PILOT:
Grupi i punës: Famullitati/Operatori Baritor, Ekipi formues, çifte katekistë/animatorë.
Kohëzgjatja: Përgaditje per martesë 6 muaj-1 vit, 12 takime.
Përgaditje për pagëzim të fëmijëve, 4 ose më shumë takime.
Shoqërim i çifteve të reja, 3-5 vitet e para të martesës.
Objektivi: Të vendoset në qëndër të punës baritore familja për të vlerësuar thirrjen dhe ecjen në shenjteri nga të gjithë; Operatorë baritorë, Ekipi formues dhe çdo familje. Të luftohet me çdo mënyrë vetmia, individualizmi, konsumizmi, hedonizmi, ideologjitë kundra njeriut dhe jetës e të komunikohet bukuria e vlerave të Ungjillit në familje dhe në çift mënyrë që përvoja e tyre e dashurisë të bëhet një sakrament, një shenjë efektive shpëtimi.
Zhvillimi: 12 takime formimi për përgaditjen e çifteve per Martesë; Takime të ndara në: 1. Famullitari 2. Një person i jetës së kushtuar 3. Dëshmi e një çifti me disa vite martesë 4. Një mjek 5-6. Një psikolog 7. Një avokat 8-11. Formim nga çifti katekist. 12. Famullitari.
PS. Përsonat që jetojnë jashtë Vendit dhe duan të martohen në Shqipëri do të ishte mirë mundësimi i formimit online apo forma të tjera baritore.
4 takime formimi për pagëzimin e fëmijëve: Takime të ndara në: 1-3. çifti katekist mbi tria munera, profetik-mbretëror-meshtarak. 4. Famullitari/Operatori baritor katekezë mbi thirrjen universale dhe ritin e pagëzimit.
3-5 vite takime formimi e shoqërimi i çifteve të reja nga Famullitari/Operator baritor dhe një ose më shumë çifte animatorë.
Pritshmëritë: Realizimi i objektivit të pranuar dhe përvetësuar nga Famullitari dhe Ekipi formues. Një bashkësi e përfshirë në vlerësim të thirrjes universale në dashuri, të formimit të vazhdueshëm dhe një ecje sinodale.
Verifikimi: Verifikimi një herë në vit nga Famullitari dhe Ekipi formues. Verifikim i vazhdueshëm nga Këshilli baritor. Raport vjetor per Këshillin Prezbiteral dhe Dioqezën.
PËRFUNDIMI
“Udhëzimet baritore” të propozuara këtu, duke qenë të vetëdijshëm se nuk janë shteruese, synojnë të jenë ndihmë dhe stimulim për dioqezat/eparkitë dhe famullitë në përpunimin e “itinerareve katekumenale të jetës martesore”, sipas sugjerimeve të Atit të Shenjtë Françeskut.
Në origjinën e këtij dokumenti qëndron, para së gjithash, dëshira për t’u ofruar çifteve një përgatitje më të mirë dhe më të plotë për martesën. […] E gjithë bashkësia kishtare duhet të përfshihet në detyrën e shoqërimit të çifteve në një ecje të përbashkët. […] Itinerari nuk kufizohet vetëm në komunikimin e përmbajtjeve doktrinore dhe synon të shkojë përtej tipit klasik të “kurseve martesore”. […] Itinerari ruan gjithmonë, gjatë gjithë kohëzgjatjes së vet, një karakter kerygmatik. […] Në çdo fazë të itinerarit, mbahet gjithmonë së bashku ecja e rritjes njerëzore dhe ecja e rritjes shpirtërore.
Itinerari, ndërkohë që përgatit çiftet për sakramentin e martesës, i sjell në të njëjtën kohë në jetën kishtare dhe i ndihmon të gjejnë në Kishë vendin ku mund të ushqejnë lidhjen martesore, veçanërisht nëpërmjet sakramenteve; dhe ku të vazhdojnë të rriten gjatë gjithë jetës në thirrjen dhe shërbimin ndaj të tjerëve, duke arritur kështu në zhvillimin e plotë të identitetit të tyre bashkëshortor dhe misionit kishtar.
Megjithëse ndërmarrja për të nisur një rrugëtim kaq të gjatë formues mund të duket e parealizueshme, i nxisim kishat e veçanta të kenë guxim dhe të kenë një qëndrim të drejtë besimi, duke e ditur se, siç na mëson Jezusi, veprat e Mbretërisë fillojnë gjithmonë si një farë e vogël sinapi, por me kalimin e kohës mund të bëhen një pemë e madhe që ofron strehë dhe mbrojtje për ata që janë në kërkim dhe në nevojë.
Punuar nga Dom Jetmir Nikolli
Moter Rita Ndoci
Pyetje për punë në grupe:
- Si mund të ralizohet në një formë konkrete, të mishëruar në dioqezën tonë PROJEKTI PROPOZIM PILOT i nxitur nga dokumenti i Dikasterit.
- Cilat janë hapat konkret që ne mundemi të bëjmë.
PREZANTIMI I Atit Bernard Caruana
Një Kishë thelbësisht sinodale. Ndërmjet profecisë dhe aftësisë dalluese.
Atë Bernard Caruana O.P.
I
Krahasimi, shkëmbimi dhe dialogu gjatë etapës kontinentale europiane në Pragë, çoi në identifikimin e shtatë pikave të referencës për rrugën e ndërtimit të një kishe sinodale në një perspektivë evropiane. Këto janë intuita të përbashkëta nga të cilat ne të gjithë mund të nxjerrim frymëzim duke i mishëruar në kontekste konkrete lokale:
- Dimensioni shpirtëror i sinodalitetit, me synimin për kthimin e vazhdueshëm te Krishti;
- Rizbulimi i dinjitetit të përbashkët të pagëzimit dhe ndikimet e tij;
- Lidhja e brendshme midis sinodalitetit dhe misionit;
- Dialogu si mënyrë jetese e Kishës;
- Angazhimi për të kapërcyer paragjykimet dhe për të pajtuar kujtesën;
- Përparësia e vëmendjes ndaj familjeve, grave dhe të rinjve;
- Zbatimi i metodës sinodale në të gjitha proceset kishtare.
- Dimensioni shpirtëror i sinodalitetit, me synimin për kthimin e vazhdueshëm te Krishti.
- Baza Kristologjike
- Familja e Nazaretit “Duke qenë të bindur se është me turmën, ecën ashtu një ditë rrugë e atëherë zunë ta kërkojnë ndër kushërinj e të njohur. Pasi nuk e gjetën, u kthyen në Jerusalem për ta kërkuar” (Lk 2, 44-45).
- “Unë jam Udha, e Vërteta dhe Jeta” (Gj 14, 6).
- Mënyra e jetesës së Jezusit, ekzistenca e Tij kenotike në shërbim të njerëzimit, është një rrugë që çdo i krishterë dhe çdo komunitet i krishterë janë të ftuar të ndërmarrin: Konvertimi, i kuptuar si përshtatje e brendshme dhe e jashtme me Krishtin, shërbëtorin, duhet të jetë kriteri i parë dhe i fundit i rrugës sinodale, që i jep formë stilit të Kishës së të ardhmes. Vetë termi “sinod” i referohet personit të Jezusit (udha).
- Sh. Injaci i Antiokisë: Krishti është udha (“Unë jam hodos”), të krishterët janë synodoi
Pra, sinodaliteti është para së gjithash “bashkëkrishtërim”. Dhe “synodoi” janë të gjithë “me Krishtin”. Kjo është, pikërisht, sepse me Krishtin, dhe vetëm mbi këtë bazë Kristologjike, të gjithë të pagëzuarit janë “sinodoi” në kohën e shpëtimit, në vijim të Krishtit dhe në shërbim të vëllezërve dhe motrave tona, në shtegtimin e tyre drejt Krishtit të ngjallur”. Shpirti Shenjt është protagonisti dhe forca lëvizëse e rrugës sinodale. Krisht është modeli, Shpirti Shenjt është burimi i energjisë.
- Rizbulimi i dinjitetit të përbashkët të pagëzimit dhe ndikimet e tij.
Dinjiteti ynë i përbashkët i pagëzimit është si bazë për përtëritjen e jetës dhe shërbimin brenda Kishës. Çdo person i pagëzuar duhet të bëhet më i vetëdijshëm për identitetin, dinjitetin dhe thirrjen e tij në Krishtin. Intuita që u shfaq me forcë në këtë udhëtim sinodal ishte rizbulimi i dinjitetit të pagëzimit dhe përgjegjësia e përbashkët që rrjedh prej tij për ngritjen dhe misionin e Kishës.
Dinjiteti i barabartë për shkak të pagëzimit të përbashkët është kujtuar disa herë. Kjo deklaratë teologjike merr një dimension më konkret dhe urgjent kur na shtyn të pyesim veten për vendin dhe rolin e gruas në Kishë.
- Lidhja e brendshme midis sinodalitetit dhe misionit.
Sinodaliteti ka një dimension konstitutiv misionar. Duke zbuluar dinamizmin e ungjillizimit dhe duke ripërtërirë vetveten, Kishat tona lokale kuptojnë se sinodaliteti dhe misioni janë të ndërvarura dhe përbëjnë një detyrë të përhershme për Kishën. Procesi i shoshitjes është i vazhdueshëm po, por jo i përhershëm!
- Shndërrimi i Jezusit: “Zotëri, është mirë për ne të rrimë këtu”… “Çohuni e mos u trembni!”… “Ndërsa po zbrisnin nga mali” (Mt 17).
Duke ecur si Kishë Sinodale misionare, takojmë shoqërues që na mësojnë të duam dhe të vlerësojmë, sepse së bashku jemi të thirrur të dëshmojmë dashurinë e Krishtit në botën e plagosur. Pritshmëritë e njerëzve nga Kisha janë të mëdha. Besimtarët duan t’i japin formë kësaj Kishe misionare dhe duan që të dëgjohet mendimi i tyre, jeta e tyre e përditshme, shqetësimet e tyre, vuajtjet e tyre, etj.
- Dialogu si mënyrë jetese e Kishës.
Për Kishën, dialogu është një mënyrë jetese, me themele të forta trinitare dhe kishtare, të cilat duhet të formësojnë marrëdhëniet tona në të gjitha nivelet, duke filluar nga marrëdhëniet brenda Kishave tona lokale dhe ndërmjet tyre. Më pas ka të bëjë me marrëdhëniet: marrëdhëniet ekumenike dhe ndërfetare, marrëdhëniet me shoqërinë dhe qasjen ndaj njerëz të menjanuar dhe të plagosur.
Stili i dialogut ka të bëjë edhe me marrëdhëniet me shoqërinë e shekullarizuar (apo pluraliste). Në Europë, ndryshueshmëria merr një formë specifike nëpërmjet ballafaqimt me një shoqëri gjithnjë e më të laicizuar. Në praktikë, nuk ekzistojnë më shoqëritë e krishtera homogjene.
Si Kishë jetojmë në botë, por jo domosdoshmërisht në një botë të krishterë. Kjo kërkon një ndryshim mentaliteti dhe një konvertim të vërtetë nga ana jonë. Në të njëjtën kohë, përballë laicizimit dhe pluralizmit kulturor, disa shprehin frikën se mësimet e Kishës mund të hollohen dhe do të ndryshojnë, për shembull, kuptimi tradicional i martesës dhe familjes, duke e ftuar Kishën të qëndrojë në dialog me botën pa u bërë vetë mondane.
Kishat vendore në Europë janë të vetëdijshme se është e nevojshme që të hyjnë dhe të mbeten në dialog me shoqërinë. Dialogu me botën e ndihmon Kishën për të qenë misionare, për të njohur dhe kuptuar vuajtjet dhe plagët e njerëzve dhe të krijimit, për të vepruar në përputhje me rrethanat, para së gjithash brenda strukturave tona.
- Angazhimi për të kapërcyer paragjykimet dhe për të pajtuar kujtesën.
Kisha ka shkaktuar plagë të thella dhe në të njëjtën kohë është thellësisht e plagosur. Vetëm kur dëgjojmë zërat që shpesh mbeten të padëgjuar, ne jemi në gjendje të rritemi dhe shoshitemi. Ne duam veçanërisht të dëgjojmë zërin e disa grupeve specifike brenda Kishës: të varfërit, të margjinalizuarit, ata që ndjehen të përjashtuar ose të padëshiruar, komuniteti LGBTQIA+, të divorcuarit dhe të rimartuarit, migrantët dhe atyre, jeta e të cilëve nuk shkoi siç do të donin.
Shprehet hapur nevoja që ne të gjithë të konvertohemi dhe të pastrojmë kujtimet tona për të pajtuar kishat tona lokale dhe që të bëhen më të besueshme për shoqëritë e laicizuara. Ne të gjithë duhet të vëmë në dyshim pozicionet tona të vështira teologjike dhe baritore për t’u përgjigjur më mirë ndaj sfidave bashkëkohore. Procesi i shekullarizimit nuk shkaktoi zhdukjen e krishtërimit, siç prisnin disa, por transformimin e tij. (Tomáš Halík). Ne kemi nevojë për një Kishë kenotike, që të mos kemi frikë nga vdekja e disa formave të Kishës: misioni kapërcen shumë probleme, sepse do të thotë të dalësh jashtë vetes. Në rrezik për të humbur, ka një mundësi më të madhe për të marrë.
- Përparësia e vemendjes ndaj familjeve, grave dhe të rinjve.
Vendi më i rëndësishëm për formimin është familja, e cila është në krizë për arsye të ndryshme: duhet t’i jepet theksi përpjekjeve baritore ndaj familjeve. Familja është qeliza themelore e shoqërisë, ku mësojmë tolerancën dhe pranimin e ndërsjelltë dhe ku mund të kthehemi në kohë krize. Prandaj jemi thirrur të punojmë për martesën dhe familjen. Ky angazhim ka edhe një vlerë ekumenike dhe ndërfetare: vlerën njerëzore.
Duhet t’i kushtohet vëmendja më e madhe rolit të gruas në jetën e Kishës. Mbi bazën e sakramentit të Pagëzimit, si anëtarë të Popullit të Zotit me dinjitet të barabartë, ato duhet të zënë vendin e tyre, që u takon, në zbatimin e misionit dhe aktivitetet e Kishës.
Të rinjtë përfaqësojnë të tashmen shumë më tepër se të ardhmen e Kishave tona. Më shumë se kurrë, të rinjtë janë në kërkim të përkatësisë, autenticitetit dhe autonomisë. Kemi nevojë për të rinjtë që e pranojnë këtë mision të Krishtit, të cilët japin dëshmi, që udhëheqin një dialog, që u prezantojnë komuniteteve të tjera dhe kombeve, të gjitha këto vlera që ne i sjellim në jetën tonë si të rinj katolikë.
- Zbatimi i metodës sinodale në të gjitha proceset kishtare.
Kisha po ndërgjegjësohet gjithnjë e më shumë për metoden e sinodit: konkretikisht të bisedës shpirtërore që promovon një dinamikë të thellë te njerëzit e përfshirë: lejon që të dëgjohemi dhe kërkon të mësojmë të dëgjojmë, duke u larguar nga paragjykimet dhe duke pranuar mënyra të të shprehurit që gjithashtu mund të plagosin.
Dëgjohen vëllezërit dhe motrat tona, por edhe më shumë dëgjojmë Shpirtin, i cili është protagonisti i vërtetë dhe jemi të shtyrë të përqendrohemi në stilin e Zotit dhe jo në ideologjinë tonë, për të identifikuar hapat që duhen ndërmarrë së bashku. Kjo është ajo që i referohet termit të aftësisë dalluese (shoshitjes), megjithëse për disa mbetet e paqartë. Me përshtatjet e duhura, metoda sinodale mund të zbatohet edhe në fushën ekumenike, ndërfetare dhe shoqërore. Që sinodaliteti të mos mbetet një term abstrakt dhe formal, metoda sinodale ka nevojë për studim, trajnim dhe institucionalizim. Kërkohen hapësira për shoshitjen bashkësiore/komunitare.
II
Në dëgjim të Shkrimeve, është përdorur një pjesë nga Libri i Izaisë profet: «Zgjeroje vendin e tendës sate, shtriji pa kursim pëlhurat e banesës sate, zgjati litarët e tu, forcoji hunjtë e tu» (Is 54,2).
Fjala e profetit i kujton popullit që gjendet në mërgim, përvojën e daljes dhe përshkimit të shkretëtirës, kur banonte në tenda, dhe kumton premtimin e një kthimi te toka, shenjë gëzimi dhe shprese. Për t’u përgatitur, është e nevojshme të zgjerohet tenda, duke vepruar në tre elementet e strukturës së saj. I pari ka të bëjë me pëlhurat, të cilat mbrojnë nga dielli, era dhe shiu, duke përvijuar një hapësirë jete dhe hareje. Ato duhet të shtrihen në atë mënyrë që të mund t’i mbrojnë edhe ata që janë ende jashtë kësaj hapësire, por që ndihen të thirrur për të hyrë në të. Elementi i dytë strukturor i çadrës janë litarët, të cilët i mbajnë pëlhurat së bashku. Këto duhet të balancojnë tendosjen e nevojshme për të parandaluar varjen e tendës me butësinë që amortizon lëvizjet e shkaktuara nga era. Prandaj, nëse tenda zgjerohet, ato duhet të zgjaten për të ruajtur tendosjen e duhur. Së fundmi, elementi i tretë janë hunjtë, të cilat mbërthejnë strukturën në tokë dhe sigurojnë qëndrueshmërinë e saj, por mbeten në gjendje për t’u zhvendosur kur tenda duhet të vendoset diku tjetër.
7 sfida/tendosje në Kishen Katolike Europiane
- Marrëdhënia midis së vërtetës dhe mëshirës.
Ëndrra është ajo e një Kishe që jeton plotësisht një paradoks kristologjik: duke shpallur me guxim mësimin e tij autentik dhe në të njëjtën kohë ofron një dëshmi të përfshirjes dhe të pranimit radikal. Nuk mjafton të shpallim mirëseardhjen, por duhet të zbulojmë vendin e tyre në Kishë. Rruga është ajo e një vështrimi soditës, që na lejon që të njihemi më mirë me Zotin Jezus dhe mënyrën me të cilën ai ishte në gjendje të artikulonte të dy impulset: e vërteta themelore e Jezu Krishtit është një moment hiri dhe mëshire, sepse mëshira të çon tek e vërteta.
- Besnikëria ndaj traditës dhe përditësimi.
Të gjithë duam të zhvillojmë dhe zbatojmë ide të reja, por duhet të gjejmë një ekuilibër midis traditës së Kishës dhe asaj që është e re. Problemi duket urgjent për të gjetur një konsensus të mençur midis divergjencave dhe zgjidhjeve baritore, të cilat, pa cënuar koherencën doktrinore, lejojnë një përgjigje të përshtatshme për sfidat bashkëkohore baritore.
- Liturgjia: pasqyrë e jetës kishtare.
Rëndësia e liturgjisë, në të cilën mblidhet dhe ushqehet e gjithë jeta e Kishës, e bën atë një pasqyrë në të cilën reflektohet komuniteti, duke përfshirë tensionet e saj. Liturgjia pasqyron modelin e një kishe vendase.
- Pluralizmi i koncepteve të misionit.
Këtu ndeshemi me një pluralizëm interpretimesh: disa kisha lokale besojnë se detyra e një Kishe misionare është forcimi i katekezës dhe rritja e praktikës fetare; të tjerët nënkuptojnë misionin, si një dalje në botë për ta bërë dashurinë e Zotit të prekshme për të gjithë njerëzit, veçanërisht të përjashtuarit dhe ata që Kisha i ka lënduar; disa të tjerë shtojnë se Kisha duhet të jetë një shtëpi për të gjithë njerëzit, veçanërisht për të rinjtë. Si përmbledhje, perceptohet një tension midis të qenit i mbyllur në komunitetin e vet (elitarizmit) dhe nevojës për të dalë në mision.
- Bashkëpërgjësia e të gjithëve ne diversitet: karizmat dhe ministeret.
Sinodaliteti i Kishës kërkon gjithashtu njohjen e dhuratave dhe karizmat e çdo besimtari, dinjitetit të barabartë të secilit, duke kërkuar artikulim simfonik të thirrjeve të ndryshme brenda Kishës. Nëse është e nevojshme të njihet autoriteti i barinjve dhe i misionit që ata kanë marrë, është po aq e nevojshme të njihet sensus fidei i çdo besimtari, si klerik ashtu edhe laik. Mbarështuesit e urdhëruar mund të kuptohen më tepër: si në shërbim të jetës së pagëzimit, duke i dhënë çdo besimtari të pagëzuar dhe të krezmuar, pjesëmarrjen e plotë në jetën dhe misionin e Kishës.
- Format e ushtrimit të autoritetit. Kisha midis sinodalitetit dhe hierarkisë.
Sinodaliteti duket se kërkon një ndryshim të thellë në mentalitetin e Kishës, veçanërisht në ata që praktikojnë brenda saj një përgjegjësi. Nga ana tjetër, besimtarët duhet të jenë më të vetëdijshëm të jenë pjesë e Kishës dhe që janë të nevojshëm për punën e Kishës, duke kujtuar se diversiteti i karizmave pa një rend hierarkik bëhet anarki, si dhe ashpërsia e hierarkisë pa një karizëm të gjallë bëhet diktaturë.
- Artikulimi midis lokales dhe globales.
Duhet mbajtur parasysh larmia e mënyrave të të jetuarit të besimit që, shprehet mirë në vlersimin e traditave, si rituale ashtu edhe teologjike, të cilat janë në të njëjtën kohë të bashkuar mbi themelin e besimit të vetëm të Kishës universale.
Pyetjet për diskutim
- Të ecim së bashku do të thotë të mos lëmë askënd pas, dhe të jemi në gjendje të mbajmë ritmin me ata që hasin veshtirësi. Si mund të rritemi në aftësinë tonë për të promovuar protagonizmin e më të mënjanuarit në Kishë dhe në shoqëri?
- Si mundet një Kishë sinodale ta bëjë të besueshëm premtimin se “mirësia (dashuria) dhe e vërteta të puqen (Sal 85, 11)?
- Si mundet Kisha jonë vendase (Arqidioqeza), të përmirësojë, promovojë dhe integrojë shkëmbimin e dhuratave me kishat e tjera vendase, brenda horizontit të një Kishe Katolike të gjithëmbarshme?
- Si mundet Kisha jonë vendase të shkojë drejt një bashkëpërgjegjësie reale dhe efektive në një çelës misionar për një realizim më të plotë të thirrjeve, karizmave dhe shërbesave të të gjithë të pagëzuarve?